Dấu Hiệu Trẻ Bị Tăng Động (ADHD): Phân Biệt "Hiếu Động" Và "Rối Loạn"

"Con tôi không thể ngồi yên một chỗ."

"Cô giáo phàn nàn con không tập trung trong lớp."

"Con tôi có phải chỉ 'hiếu động' cá tính, hay đang thực sự có vấn đề?"

Đây là băn khoăn rất phổ biến của phụ huynh. Ranh giới giữa một đứa trẻ năng động, tò mò và một đứa trẻ có Rối Loạn Tăng Động Giảm Chú Ý (ADHD - Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) là rất mong manh.

Là bác sĩ nhi, tôi khẳng định: Hầu hết trẻ em đều hiếu động. Đó là một phần của sự phát triển. Tuy nhiên, ADHD là một rối loạn phát triển thần kinh có thật. Nó không phải là "lỗi" của cha mẹ hay do con "hư", mà là do sự khác biệt trong cấu trúc và hoạt động của não bộ, ảnh hưởng đến khả năng tự kiểm soát và điều hành.

Bài viết này sẽ chỉ rõ 3 nhóm dấu hiệu cốt lõi của ADHD để phụ huynh có cái nhìn chính xác nhất.

3 "Tổ Hợp" Dấu Hiệu Cốt Lõi Của Tăng Động Giảm Chú Ý (ADHD)

ADHD được thể hiện qua 3 nhóm triệu chứng chính. Một trẻ có thể nổi trội ở một nhóm, hoặc kết hợp cả ba.

1. Nhóm Dấu Hiệu TĂNG ĐỘNG (Không Ngồi Yên)

Đây là nhóm dấu hiệu dễ nhận thấy nhất bằng mắt thường.

• Ngọ nguậy liên tục: Trẻ không thể ngồi yên, luôn cựa quậy, vặn vẹo tay chân trên ghế.
• Rời khỏi chỗ ngồi: Trẻ tự ý rời khỏi ghế trong lớp học hoặc trong các tình huống cần ngồi yên (như bữa ăn).
• Chạy nhảy, leo trèo quá mức: Trẻ leo trèo ở những nơi không phù hợp, chạy nhảy liên tục như "không biết mệt".
• Như "được gắn động cơ": Trẻ luôn trong trạng thái "bật", hoạt động không ngừng nghỉ.
• Nói quá nhiều: Thường nói rất nhiều và không kiểm soát được luồng nói.

2. Nhóm Dấu Hiệu XUNG ĐỘNG (Không Kiềm Chế Được)

Đây là nhóm dấu hiệu "làm trước nghĩ sau", trẻ gặp khó khăn trong việc chờ đợi và kiểm soát hành vi.

• Buột miệng trả lời: Trẻ trả lời ngay khi câu hỏi chưa kết thúc, xen ngang vào cuộc nói chuyện.
• Không thể chờ đến lượt: Gặp khó khăn nghiêm trọng khi phải xếp hàng hoặc chờ đến lượt mình trong trò chơi.
• Làm phiền người khác: Hay ngắt lời, chen vào trò chơi của bạn bè một cách đột ngột.

3. Nhóm Dấu Hiệu GIẢM CHÚ Ý (Phần "Lơ Đãng")

Đây là nhóm dấu hiệu thầm lặng hơn, dễ bị bỏ sót, đặc biệt là ở các bé gái.

• Lỗi sơ suất: Thường xuyên mắc lỗi "ẩu" trong bài tập ở trường (ví dụ: chép sai đề, bỏ sót phép tính) dù đã hiểu bài.
• Khó duy trì sự tập trung: Dễ dàng bỏ cuộc giữa chừng trong một trò chơi hoặc nhiệm vụ được giao.
• Dường như "không lắng nghe": Khi được gọi tên hoặc giao việc, trẻ có vẻ "lơ mơ", như đang nghĩ đi đâu đó.
• Mất dụng cụ: Liên tục làm mất đồ dùng học tập, áo khoác, đồ chơi...
• Dễ bị phân tâm: Bị thu hút bởi mọi kích thích bên ngoài (ví dụ: tiếng chim hót, tiếng xe cộ) và quên mất việc đang làm.

Khoan! Đừng Vội Kết Luận: Khi Nào Các Dấu Hiệu Này Mới Là "Rối Loạn"?

Đây là phần quan trọng nhất để phân biệt. Hầu hết mọi đứa trẻ thỉnh thoảng đều có những hành vi trên.

Để được xem là dấu hiệu của ADHD, các triệu chứng này phải đạt 3 tiêu chuẩn sau:

• Mãn tính (Kéo dài): Các dấu hiệu phải xuất hiện liên tục ít nhất 6 tháng.
• Xâm lấn (Xảy ra ở nhiều nơi): Xảy ra ở ít nhất 2 môi trường (ví dụ: ở cả trường học VÀ ở nhà). Nếu trẻ chỉ "tăng động" ở nhà nhưng ở trường hoàn toàn bình thường, nguyên nhân có thể đến từ cách thiết lập kỷ luật, không phải ADHD.
• Gây cản trở (Ảnh hưởng cuộc sống): Các triệu chứng này phải gây ra ảnh hưởng tiêu cực rõ rệt đến việc học tập (kết quả sa sút), các mối quan hệ xã hội (bạn bè xa lánh) hoặc sinh hoạt gia đình.

Đập Tan Các Hiểu Lầm Tai Hại Về Tăng Động

Hiểu lầm 1: "Tăng động là do ăn nhiều đường/kẹo"?

Sự thật: KHÔNG. Đường có thể làm trẻ hiếu động hơn trong thời gian ngắn, nhưng không phải là nguyên nhân gây ra rối loạn ADHD.

Hiểu lầm 2: "Tăng động là do cha mẹ nuông chiều, không biết dạy con"?

Sự thật: KHÔNG. ADHD là một rối loạn thần kinh, không phải là lỗi của cha mẹ. Tuy nhiên, phương pháp dạy dỗ đúng đắn sẽ giúp trẻ quản lý triệu chứng tốt hơn.

Hiểu lầm 3: "Tăng động là do xem TV/iPad nhiều"?

Sự thật: KHÔNG. Không có bằng chứng nào cho thấy TV/iPad gây ra ADHD. Nhưng việc tiếp xúc màn hình quá nhiều có thể làm các triệu chứng (đặc biệt là giảm chú ý) trở nên nặng nề hơn.

Phụ Huynh Cần Làm Gì Khi Nghi Ngờ Con Bị Tăng Động?

Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu trên kéo dài, xảy ra ở nhiều nơi và ảnh hưởng đến cuộc sống của con, đừng chần chừ:

• ✅ Ghi chép lại: Ghi lại các hành vi cụ thể và trao đổi với giáo viên của con để có cái nhìn đa chiều.
• ✅ Thăm khám chuyên gia: Đưa con đến gặp bác sĩ Nhi khoa phát triển hoặc chuyên gia Tâm lý lâm sàng.

Đánh Giá ADHD Tại BabyDino

Tại BabyDino, chúng tôi không "dán nhãn" trẻ. Quá trình chẩn đoán ADHD đòi hỏi một sự đánh giá toàn diện, bao gồm:

• Phỏng vấn chuyên sâu với phụ huynh và giáo viên: Thu thập thông tin từ nhiều nguồn để có cái nhìn toàn diện.
• Sử dụng các bộ câu hỏi sàng lọc, thang đánh giá chuẩn quốc tế: Các công cụ đánh giá được công nhận và chuẩn hóa.
• Quan sát trẻ trực tiếp: Quan sát hành vi của trẻ trong môi trường chơi tự do và có cấu trúc.

Việc chẩn đoán sớm là bước đầu tiên để xây dựng một kế hoạch can thiệp (bao gồm trị liệu hành vi, hỗ trợ học đường) giúp con phát huy tối đa tiềm năng của mình.

Liên Hệ Ngay Để Được Tư Vấn

📞 Hotline/Zalo: 0917.03.31.38

📍 Địa chỉ: 120B Lê Niệm, Phú Thạnh, Tân Phú, Hồ Chí Minh

👇 Đừng chần chừ - hãy đặt lịch hẹn ngay hôm nay để có được sự hỗ trợ tốt nhất cho con bạn.

Lưu ý: Nội dung trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế cho chẩn đoán hoặc tư vấn y khoa trực tiếp từ các chuyên gia.